U Sarajevu postoje mjesta koja više ne doživljavamo samo kao zgrade, već kao simbole koji su toliko puta mijenjali svoju ulogu kroz historiju da kao da su poprimili vlastiti život. Jedno takvo mjesto je sarajevska Gradska vijećnica – zgrada čija ciglano-crvena i oker fasada onemogućava prolazak bez razmišljanja.
Smještena na raskrsnici između Baščaršije i Darive, na samoj obali rijeke Miljacke, Gradska vijećnica je decenijama izvor divljenja i tuge. Danas je simbol kulture i znanja, ali i podsjetnik na patnju i otpor, posebno za one koji se sjećaju njenog plamena iz 1992. godine. Danas ponovo ugošćuje knjige, izložbe, koncerte i konferencije, kao da nikada nije gorjela – ali tragovi nisu izbrisani.

Izgradnja Gradske vijećnice započela je krajem 19. stoljeća, kada je Sarajevo bilo pod austrougarskom vlašću i grad je dobijao svoje nove, evropske konture. Ideja je bila stvoriti reprezentativnu građevinu koja bi služila kao gradska vijećnica, odnosno administrativni centar vlasti.
Izgradnja je započela 1892. godine, a svečano otvorenje održano je 1896. godine. Prvi nacrt izradio je češki arhitekta Karel Pařík, ali nakon neslaganja s vlastima, projekt je preuzeo Aleksandar Wittek, koji je inspiraciju tražio u islamskoj arhitekturi Egipta i Španije. Nakon njegove prerane smrti, izgradnju je završio Ćiril Iveković. Ova mješavina različitih autora i utjecaja vidljiva je i danas u kombinaciji orijentalnih i zapadnoevropskih elemenata u samom obliku zgrade.
U početku služeći kao gradska uprava, 1949. godine postaje Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, preuzimajući tako novu, simbolično još važniju ulogu – čuvara znanja, jezika i kulture.
U noći između 25. i 26. augusta 1992. godine, tokom opsade Sarajeva, Gradska vijećnica je granatirana i zapaljena. Uništeno je gotovo 2 miliona knjiga, rukopisa, arhiva i dokumenata. Tek nakon više od dvije decenije renoviranja, Gradska vijećnica je ponovo otvorena 2014. godine.

Gradska vijećnica je izgrađena u pseudomaurskom stilu, koji se u tom periodu često koristio u Austro-Ugarskoj za reprezentativne građevine u Bosni i Hercegovini. Taj stil je bio pokušaj očuvanja "orijentalnog duha" Bosne u arhitekturi, ali u skladu s vizijom modernizacije koju je imala Monarhija.
Spoj arapske, maurske i bizantske ornamentike vidljiv je u lukovima, geometrijskim uzorcima, vitražima i bogato detaljnoj fasadi. Unutrašnjost je podjednako raskošna – stepeništa, galerije i središnja dvorana pod staklenom kupolom pričaju priču o arhitektonskoj raskoši tog doba.
Iako je izgrađena pod utjecajem europskih sila, Gradska vijećnica zadržala je duh Orijenta u svom stilu gradnje, stvarajući tako jedinstvenu kombinaciju koju danas prepoznajemo kao jedan od najimpresivnijih primjera arhitekture u Bosni i Hercegovini.

Tri glavna materijala korištena za izgradnju sarajevske Vijećnice su kamen, cigla i drvo.
Kamen, kao osnovni građevinski materijal vanjskih zidova, korišten je zbog svoje čvrstoće, izdržljivosti i sposobnosti da podnese težinu monumentalne građevine. Njegova prirodna tekstura i tonovi dodatno naglašavaju veličanstvenost orijentalno-maurskog stila. U tom kontekstu, kamen simbolizira otpornost i ukorijenjenost identiteta Sarajeva kroz stoljeća.
Cigla je služila kao sekundarni, ali podjednako važan materijal u izgradnji zidova i kupola, omogućavajući bržu gradnju i toplinsku izolaciju. Upotreba cigle predstavlja kombinaciju funkcionalnosti i estetike, te podsjeća na lokalni duh i pristupačnost građevinskih rješenja iz tog vremena.
Drvo je bilo glavni materijal u unutrašnjim konstrukcijama – stubovima, gredama, dekorativnim rezbarijama i namještaju. Njegova topla tekstura i oblikovnost korištene su za stvaranje bogatih, detaljnih interijera. U kontekstu Gradske vijećnice, drvo simbolizira ljudsku ruku, preciznost izrade i duh umjetničke tradicije.
Iako su kamen, cigla i drvo bili uobičajeni materijali tog doba, njihova pažljivo osmišljena kombinacija rezultirala je izgradnjom jednog od najimpresivnijih arhitektonskih simbola Sarajeva. Njihov povratak u proces obnove nakon rata dodatno je potvrdio snagu autentičnosti i poštovanja prema prošlosti, ostavljajući Gradsku vijećnicu kao vječni podsjetnik na upornost, identitet i ljepotu zajedničkog stvaranja.

REFERENCE

1. Gradska vijećnica Sarajevo, Historija, https://www.vijecnica.ba/bs/historija
2. Kulturno sportski centar i radio Ilijaš, Na današnji dan otvorena Gradska vijećnica u Sarajevu,
   https://radioilijas.ba/na-danasnji-dan-otvorena-gradska-vijecnica-u-sarajevu/
3. Sarajevo kroz vrijeme, Tatjana Neidhardt, Dječija knjiga, Sarajevo 2019, pp. 162-165, ISBN 9958-26-027-1;
4. Destination Sarajevo, Vijećnica, https://sarajevo.travel/ba/sta-raditi/vijecnica/174
5. Grad Sarajevo, City Life, Vijećnica, 8.10.2019., https://www.sarajevo.ba/bs/article/1180/vijecnica